Οι επιζήμιες μετοχοποιήσεις του ΟΠΑΠ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΕΡΑΣΤΙΑΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΕΣΟΔΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ, ΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΕΙ ΤΟ 34,37% ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Η ΑΠΟΦΑΣΗ της κυβέρνησης να πουλήσει τα πιο πολύτιμα περιουσιακά της στοιχεία, δηλαδή κερδοφόρες εισηγμένες επιχειρήσεις στο Χρηματιστήριο, για να μειώσει το δημόσιο χρέος, είναι ισοπεδωτική. Και σίγουρα δεν απαντάει στη βασική απορία που είναι, εάν πρέπει να πουληθούν. Και εάν ναι, σε ποια τιμή;

Το ζήτημα μπορεί κάποιος να το προσεγγίσει όχι με την επιστημονική μέθοδο του προσδιορισμού της παρούσας αξίας των μελλοντικών εσόδων, που ενέχει αρκετές μεταβλητές, αλλά κάνοντας μία ιστορική αναδρομή στις μετοχοποιήσεις, όπως π.χ. σε αυτή του ΟΠΑΠ. Παίρνοντας δηλαδή υπόψη πραγματικά γεγονότα.

Συμπτωματικά, αυτή τη περίοδο συμπληρώνονται 10 χρόνια από την εισαγωγή του ΟΠΑΠ στο Χρηματιστήριο και την πρώτη μετοχοποίηση του οργανισμού. Για το λόγο αυτό,

η διοίκηση του Χ.Α. έχει προγραμματίσει ειδική εκδήλωση στο Χρηματιστήριο Αθηνών, την Τρίτη του Πάσχα, 26 Απριλίου 2011.

Το ελληνικό Δημόσιο πούλησε τέσσερις φορές μετοχές του ΟΠΑΠ (το 2001, το 2002, το 2003 και το 2005) στο ευρύ επενδυτικό κοινό, μειώνοντας τη συμμετοχή του από 100% σε 34,37%.

Το management

Με άλλα λόγια πούλησε το 66% των μετοχών, δίχως όμως να χάσει το management, που πολλές αναδεικνύεται ως το πολυτιμότερο «αγαθό», πιο πολύτιμο ακόμα και από το δικαίωμα ιδιοκτησίας (που απορρέει από τις μετοχές). Με απλά λόγια, το Δημόσιο κράτησε το υπέρτατο αγαθό του management μέσω του οποίου χρηματοδότησε δεκάδες δράσεις πολιτισμού και αθλητισμού, αλλά και βεβαίως σπατάλησε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ σε άλλες, μη κοινωνικού χαρακτήρα αλλά και σε «περίεργες» δράσεις.

Ας δούμε όμως τι έδωσε, τι πήρε και τι έχει σήμερα το ελληνικό Δημόσιο και τι θα είχε, εάν δεν έκανε τις μετοχοποιήσεις. Επίσης, να συμπεριλάβουμε στη σκέψη μας και άλλα στοιχεία, όπως το εάν τα χρήματα που πήρε το Δημόσιο χρησιμοποιήθηκαν για την αποπληρωμή χρέους ή όχι, για να καταλήξουμε σε ένα όσο το δυνατόν ακριβές συμπέρασμα:

Από τις τέσσερις μετοχοποιήσεις που έγιναν την περίοδο 2001-2005, το ελληνικό Δημόσιο εισέπραξε 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ, μείον ποσοστό της τάξης περίπου του 3% της αξίας του εσόδου, ή 78 εκατ. ευρώ, που πήγαν στους συμβούλους των μετοχοποιήσεων. Αρα στην τσέπη του Δημοσίου μπήκαν 2,522 δισ. ευρώ. Επιπλέον το Δημόσιο διατηρεί συμμετοχή της τάξης του 34,37% των μετοχών του ΟΠΑΠ, η οποία αποτιμάται 1,6 δισ. ευρώ στο Χρηματιστήριο και βεβαίως το management, το οποίο έχει ιδιαίτερη αξία.

Τι έχασε το κράτος

Ας δούμε τώρα και τι θα κέρδιζε το Δημόσιο εάν δεν μετοχοποιούσε τον οργανισμό, δηλαδή τι έχασε.

1 Εάν το ελληνικό Δημόσιο διατηρούσε το 100% των μετοχών του ΟΠΑΠ, τότε θα είχε επιπλέον όφελος από τα μερίσματα 2,56 δισ. ευρώ. Αυτό το ποσό έλαβαν οι νέοι μέτοχοι -εκτός Δημοσίου- την περίοδο 2001-2010.

2 Το ελληνικό Δημόσιο θα είχε το 100% των μετοχών του ΟΠΑΠ, μια αξία που σύμφωνα με τη χρηματιστηριακή αποτίμηση προσδιορίζεται αυτή την περίοδο των χαμηλών προσδοκιών στα 4,65 δισεκατομμύρια ευρώ.

Στο υποθετικό παράδειγμα της σύγκρισης έχουν γίνει κάποιες απλοποιήσεις. Για παράδειγμα, η τρέχουσα αξία του ΟΠΑΠ ίσως να ήταν μικρότερη, εάν δεν είχε παραχωρηθεί το 66% των μετοχών του και εάν δεν ήταν εισηγμένη εταιρεία στο Χρηματιστήριο. Επίσης η είσοδος της μετοχής στο Χρηματιστήριο δημιούργησε έσοδα -άρα και φόρους- για μια σειρά ιδιωτικών εταιρειών και απευθείας έσοδα για το Δημόσιο όσο ισχύει η επιβολή φόρου επί των πωλήσεων μετοχών. Από αυτόν το φόρο υπολογίζεται ότι το κράτος εισέπραξε γύρω στα 30 εκατ. ευρώ τη 10ετία 2001-2010.

Εντούτοις, η σύγκριση καταλήγει συντριπτικά κατά των μετοχοποιήσεων που προηγήθηκαν. Η συνολική ωφέλεια του Δημοσίου με τις μετοχοποιήσεις προσδιορίζεται σε 4,12 δισ. ευρώ έναντι 7,21 δισ. ευρώ εάν το Δημόσιο δεν πουλούσε μετοχές του ΟΠΑΠ.

Στο ερώτημα εάν τα χρήματα των μετοχοποιήσεων κατευθύνθηκαν για τη μείωση του χρέους, στοιχείο που θα είχε ελαφρύνει το Δημόσιο και θα αποτελούσε πρόσθετο όφελος και επιχείρημα υπέρ των μετοχοποιήσεων, η αλήθεια είναι ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, τα χρήματα δεν χρησιμοποιήθηκαν για τη μείωση του χρέους αλλά για να χρηματοδοτήσουν διαρκείς δαπάνες, δηλαδή έλλειμμα. Ετσι, οι μετοχοποιήσεις εξυπηρέτησαν τις σπατάλες και όχι το χρέος που είχε σχηματιστεί μέχρι το 2005 (τελευταία μετοχοποίηση).

Τέλος, ένα σημαντικό στοιχείο που επίσης πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για τις αποκρατικοποιήσεις είναι εάν ο αγοραστής μιας δημόσιας εταιρείας θα κάνει επενδύσεις, οι οποίες φέρνουν θέσεις εργασίας και τονώνουν την απασχόληση. Εάν το Δημόσιο μπορεί να δεσμεύσει τον υποψήφιο επενδυτή να κάνει επενδύσεις, τότε αυτό λειτουργεί υπέρ των αποκρατικοποιήσεων.